Mestgasexplosie in Maarsbergen: één harde knal en het was complete chaos!

Wat op woensdag 5 januari 2022 begon als een hele normale werkdag, eindigde voor melkveehouder Reijer van der Wind en zijn vader in een nachtmerrie. In de koeienstal in Maarsbergen vond een mestgasexplosie plaats. De jonge melkveehouder hoorde een harde knal en zag de koeien letterlijk door de lucht vliegen. BoerVeilig blikt samen met Reijer terug op deze gebeurtenis die hem nog lang op het netvlies zal staan.

Tekst en beeld: Christel Klok

Kun je ons meenemen naar die beruchte dag in januari?
“Jazeker. Het leek een hele normale woensdagochtend, ik was die dag mest aan het overpompen en mixen en ging kijken of de put goed doorliep. Ineens hoorde ik een harde knal! Omstreeks 11:30 uur was het complete chaos hier in de koeienstal..”

Hoe zag die chaos eruit?
“Ik stond achter de melkstal en kon nog net op tijd wegduiken, de melkput in. Ik zag de koeien letterlijk door de lucht vliegen met de roosters erachteraan. Je gaat in de overlevingsstand en kijkt wat je kunt doen. Er lagen koeien in de put en we moesten de andere koeien eruit zien te houden door de hekken dicht te doen. Hulp werd ingeschakeld en toen ging alles in een razend tempo.”

Wat is er nou precies gebeurd?
“We hebben een stal met een bufferput vooraan, daar was ik aan het mixen. De mest werd terug gepompt in de opslagputten onder de boxen en onder de vloeren. Vermoedelijk is er kortsluiting ontstaan bij de elektrische mestmixer. Met 100% zekerheid kunnen we het niet zeggen, maar de kabel die door de put heen liep, was nadien helemaal zwartgeblakerd en kapot. Ons vermoeden is dat die daardoor ontvlamd is en er een soort kleine explosie voorin is geweest die de grote put heeft aangestoken. Uit voorzorg hebben we nu de leiding vanaf de schakelkast om de mestput heen gelegd door het straatwerk heen. Daardoor kan het stroom in ieder geval niet meer in contact komen met de gassen.”

Naam: Reijer van der Wind
Woonplaats: Maarsbergen
Type bedrijf: 110 melkkoeien met bijbehorend jongvee
Gebeurtenis: Mestgasexplosie in koeienstal

Was je alleen in de stal?
“Op het moment van de explosie was ik inderdaad alleen in de stal, mijn vader zat binnen in huis, toen de grond onder zijn voeten letterlijk begon te trillen. Hij kwam direct naar buiten gerend. Ik heb mijn vader niet vaak met de tranen in zijn ogen gezien, maar toen wel. Hij was allereerst natuurlijk blij dat ik niet zelf in de put lag en daarna lag de focus op de dieren. De schade maakt je op dat moment niet uit: mens en dier zijn het belangrijkste en dan ga je verder kijken. Toen was het wachten op de rest van de hulpdiensten.“

Waren de hulptroepen snel ter plaatse?
“Ja. Ik zit zelf ook bij de brandweer en had wel door dat het menens was. Ik heb de commandant gelijk een belletje gedaan met de mededeling ‘Laat alles maar rijden en gooi mijn pak ook in de auto!’ Daardoor kon ik ook de put in om te helpen met de redding. Het is bewonderenswaardig hoe we al de 20 koeien levend uit de put hebben kunnen krijgen, maar het is gelukt!”

Wat is jou het meest bijgebleven?
“De saamhorigheid en de kracht van het platteland! Het moment is heel kort, je krijgt het beeld niet meer van je netvlies, maar je zit in een crisissituatie die je moet handelen. Als je dan ziet hoeveel hulp van alle kanten komt, is ongelofelijk. Het is woensdag gebeurd en als dan op zaterdag de koeien weer in de stal lopen en je met zijn allen aan een biertje zit, word je daar wel gelukkig van.”

Zijn er nadien aanpassingen geweest in de stal?
“In eerste instantie hebben we alleen looproosters neergelegd, omdat je zo snel mogelijk weer aan de gang wilt. Daarna hebben we er een vloer op gelegd met klepjes erin om ook aan de juiste milieueisen te voldoen. Bij de mestmixer hebben we de stroomkabel eruit getrokken. Zoals ik eerder al aangaf hebben we die vervolgens buitenom gelegd, zodat er geen stroom meer door de put heen gaat.”

Waren jullie je bewust van de gevaren?
“Ja, na een andere explosie op een melkveebedrijf in 2019 hadden we de verzekering nog eens extra goed doorgenomen. Al was dit wel een vrij extreem geval. Je houdt er bij het afsluiten van een verzekering niet direct rekening mee dat de koeien letterlijk anderhalf á twee meter door de lucht vliegen en dat platen van 2 ton rechtop gaan staan. Je weet dat een explosie krachtig is, maar zó krachtig..”

Is je kijk op veiligheid in het algemeen door deze gebeurtenis veranderd?
“Ja, wat mij betreft mag daar ook echt wel wat meer kennis en aandacht voor komen. Ik heb zelf de landbouwschool gedaan, maar ik kan mij niet heugen dat we het hier in de lessen over hebben gehad. Het zou wel goed wezen om veiligheid in het lespakket mee te nemen denk ik, zodat je wel weet waar je mee bezig bent. Ook met slijpen of andere zaken. Het is goed om jezelf bewust te zijn van de gevaren, ook met de kleinere klussen kan het foutgaan!”

Wat motiveert jou om dit verhaal te delen?
“Toch een stukje bewustwording. Waar zijn we, wat zijn we aan het doen en wat gebeurt er eigenlijk in die mestkelder? Het is een soort rottingsproces wat er aan de gang is en dan is de vraag of dat wel goed blijft gaan. Nu heeft het gelukkig geen mensenlevens gekost, maar het had wel gekund. Ik ben vader van kleine kinderen en je moet er toch niet aan denken dat je die los moet laten..”

En wat zou je andere melkveehouders mee willen geven?
“Wees je bij dichte vloeren bewust van de gassen die eronder hangen. Probeer elke vorm van ontsteking daar weg te houden. Qua veiligheid natuurlijk het liefst geen stroom door de put! En vergeet bij de aanleg van een stal de mestgassen niet. Kunnen de gassen vervluchtigen of blijven ze hangen? En wat doe je er vervolgens mee? Jezelf bewust worden van de gevaren is al een eerste (kosteloze) stap!”